Wereldwijde Statistieken over Mentale Gezondheid: De Verborgen Kosten van Psychisch Lijden en de Kracht van Persoonlijke Therapie

---

Waarom Wereldwijde Statistieken over Mentale Gezondheid Belangrijk Zijn

Wereldwijde statistieken over mentale gezondheid onthullen een urgente, vaak over het hoofd geziene crisis: bijna 1 op de 8 mensen wereldwijd leeft met een psychische aandoening. Aandoeningen zoals depressie, angst, burn-out en onverwerkt trauma hebben een aanzienlijke impact op levenskwaliteit, werkprestaties en fysieke gezondheid.

In deze blog bekijken we de meest recente wereldwijde en nationale cijfers over mentale gezondheid, de langdurige effecten van trauma en negatieve jeugdervaringen (ACEs), de blijvende impact van COVID-19 en de beperkingen van conventionele behandelmethoden. We benadrukken waarom gepersonaliseerde benaderingen, zoals klinische hypnotherapie, steeds meer aandacht krijgen — vooral wanneer reguliere zorg tekortschiet.

---

Wereldwijde Statistieken over Mentale Gezondheid: In Vogelvlucht

• 970 miljoen mensen wereldwijd leven met een psychische aandoening.
• 280 miljoen mensen leven met depressie, 275 miljoen met angststoornissen (WHO, Our World in Data).
• Bijna 1 op de 8 mensen — ofwel bijna 12% van de wereldbevolking — heeft een psychische stoornis.

Wereldwijde Verschillen in Mentale Gezondheidsproblematiek

Statistieken over Mentale Gezondheid in Nederland

Nederland als Land

• In 2024 stond Nederland op de vijfde plaats van de gelukkigste landen ter wereld, na Finland, Denemarken, IJsland en Zweden (The World Happiness Report 2024).
• Het land scoort hoog op factoren die samenhangen met geluk, zoals:
  • sociale steun
  • vrijheid van keuze
  • positieve emoties
  • bereidheid om anderen te helpen
  • zeer lage ongelijkheide

Mentale Gezondheid in Nederland

Toch nemen gevoelens van angst en depressie al jaren toe.

• In 2023 gaf 42% van de Nederlandse bevolking van 12 jaar en ouder aan symptomen van angst of depressie te ervaren (CBS).
• Onder jongvolwassenen (18–25 jaar) was dat percentage zelfs 53%.
• In totaal ervaarde meer dan 56% van de bevolking angstige of depressieve gevoelens.
• Het aandeel vrouwen met angst of depressie was 48%, tegenover 37% bij mannen — een verschil dat sinds 2014 vrijwel gelijk is gebleven.
• Burn-out is een belangrijke oorzaak van ziekteverzuim, met een gemiddelde duur van 313 kalenderdagen per geval en kosten van ongeveer €19.000 per werknemer (Springer Nature).
• Gewichtproblemen in Nederland:
  • In 2024 was meer dan 14% van de kinderen en jongeren (4–18 jaar) te zwaar.
  • Volgens Eurostat had in 2019 18,7% van de Nederlandse jongeren (15–19 jaar) overgewicht en 3% obesitas.
  • Meer dan 50% van de volwassenen (18+) had in 2024 overgewicht, al was Nederland hiermee nog steeds het vijfde best scorende land van de EU (Eurostat).
  • In 2023 had 16% van de Nederlandse volwassenen (20 jaar en ouder) obesitas, drie keer zoveel als begin jaren tachtig (5%). Ernstige vormen van obesitas namen ook toe: van 1% in 1981 naar 4% in 2023 (CBS/RIVM).
• In 2024 consumeerden Nederlandse inwoners van 15 jaar en ouder gemiddeld 8,5 liter pure alcohol, wat het derde laagste verbruik in de EU was (2023).
• 1 op de 5 mensen (18%) van 15 jaar en ouder rookte in 2024.
• In 2023 werden 10 zelfdodingen per 100.000 inwoners geregistreerd.

Het Mentale Zorgsysteem in Nederland

• In 2023 werd 10% van het BBP aan zorg uitgegeven, waarmee Nederland op de zesde plaats in de EU stond (CBS).
• Per inwoner werd gemiddeld bijna 110 uur aan zorg besteed, het vierde hoogste aantal binnen de EU.

In 2014 werd het Nederlandse systeem voor geestelijke gezondheidszorg hervormd en werd een ‘stepped care’-model ingevoerd. Volgens dit model (OECD 2023):

• De huisarts is het eerste aanspreekpunt voor de meeste patiënten. Ongeveer 80% van de huisartsenpraktijken beschikt over gespecialiseerde POH-GGZ-verpleegkundigen, die diagnostiek, kortdurende behandeling, begeleiding op langere termijn en therapeutische gesprekken aanbieden.
• De tweede stap bestaat uit basis-GGZ, geleverd door psychologen, psychotherapeuten, sociaal-psychiatrisch verpleegkundigen en verpleegkundig specialisten.
• De derde stap omvat gespecialiseerde GGZ, meestal aangeboden door multidisciplinaire teams in GGZ-instellingen.
• De toegankelijkheid van geestelijke gezondheidszorg blijft een knelpunt:
• Eind 2022 stonden er meer dan 84.000 mensen op de wachtlijst.
  • Meer dan 60% van de doorverwezen patiënten wachtte langer dan de maximale vier weken op een intakegesprek.
  • 30% wachtte langer dan 10 weken op daadwerkelijke behandeling.

Genderverschillen in Mentale Gezondheid

• Depressieve en angststoornissen komen gedurende het hele leven ongeveer 50% vaker voor bij vrouwen dan bij mannen.
• Vrouwen hebben 1,66 keer meer kans om getroffen te worden door een angststoornis dan mannen.
• Mannen hebben daarentegen vaker een stoornis in het gebruik van middelen (alcohol, drugs, etc.).
• Omdat depressie en angst het grootste deel van alle psychische aandoeningen uitmaken, leven er wereldwijd iets meer vrouwen (13,5% of 508 miljoen) met een psychische aandoening dan mannen (12,5% of 462 miljoen).
• Wereldwijd ervaart meer dan 10% van de zwangere vrouwen en vrouwen die net zijn bevallen een depressie (Woody et al, 2017).
• Vrouwen drinken over het algemeen minder vaak en minder veel alcohol dan mannen (WHO 2024).
• De prevalentie van elke categorie negatieve jeugdervaringen (ACEs) ligt iets hoger bij vrouwen, en vrouwen rapporteren 10% minder vaak helemaal geen ACEs.
• Seksueel misbruik komt 2,6 keer vaker voor bij vrouwen dan bij mannen.
• Tegelijkertijd hebben mannen twee keer meer kans om zelfmoord te plegen dan vrouwen.

---

Negatieve Jeugdervaringen en Hun Impact

The Adverse Childhood Experiences (ACEs) are 10 types of events experienced before the age of 18 (Wikipedia):

• Seksueel misbruik
• Lichamelijk geweld
• Emotioneel misbruik
• Lichamelijke verwaarlozing
• Emotionele verwaarlozing
• Psychische aandoening bij een gezinslid
• Getuige zijn van middelengebruik
• Gevangenschap van een gezinslid
• Echtscheiding of scheiding van ouders
• Getuige zijn van huiselijk geweld

• Uit een meta-analyse van 206 studies uit 22 landen met in totaal 546.458 volwassen deelnemers blijkt dat meer dan 60% van de volwassenen wereldwijd ten minste één ACE rapporteert, en 16% rapporteert vier of meer (Madigan et al, 2023).
• Vier of meer ACE’s komen vaker voor bij etnische minderheden:
  • 12,1% bij witte personen
  • 21,5% bij zwarte personen
  • 25,6% bij Latijns-Amerikaanse personen
  • 40,8% bij inheemse volkeren / Native Americans
• ACEs worden sterk in verband gebracht met een verhoogd risico op:
  • depressie
  • angststoornissen
  • posttraumatische stressstoornis (PTSS)
  • middelenmisbruik
  • chronische lichamelijke aandoeningen (CDC/ACE Study).
• De prevalentie van vier of meer ACEs is verhoogd bij:
  • mensen met een bestaande psychische aandoening (47,5%)
  • mensen met verslavingsproblematiek (55,2% vs. 16,1% in de algemene bevolking)
  • mensen uit gezinnen met lage inkomens (40,5%)
  • mensen zonder vaste woon- of verblijfplaats (59,7%)
• Mensen die zes of meer ACEs hebben ervaren, overlijden gemiddeld bijna 20 jaar eerder (Brown et al, 2009).
• De prevalentie per ACE-niveau (aantal ervaren ACEs) is iets hoger bij vrouwen, waardoor het aandeel vrouwen met nul ACEs 10% lager ligt:
  • 35% van de vrouwen
  • 45% van de mannen
• Mannen en vrouwen rapporteren vergelijkbare percentages voor de meeste ACE-categorieën, met uitzondering van seksueel misbruik, dat 2,6 keer vaker voorkomt bij vrouwen (Centers for Disease Control and Prevention, 2009):
  • 17,2% van de vrouwen
  • 6,7% van de mannen

Achter elk cijfer schuilt een mens die zijn of haar leven probeert te leven met angst, verdriet of eenzaamheid — vaak zonder voldoende hulp.

---

Mentale Gezondheid van Kinderen en Jongeren

• Ongeveer 8% (1 op de 13) van de jonge kinderen wereldwijd (5–9 jaar) leeft met een psychische aandoening.
• Autisme treft 1 op de 200 kinderen jonger dan vijf jaar.
• Wereldwijd heeft 1 op de 7 jongeren (15%) tussen 10 en 19 jaar een psychische stoornis (WHO 2021).
• 4,4% van de 10–14-jarigen en 5,5% van de 15–19-jarigen heeft een angststoornis.
• Depressie komt voor bij 1,4% van de jongeren van 10–14 jaar en 3,5% van de 15–19-jarigen.
• ADHD (Attention Deficit Hyperactivity Disorder), gekenmerkt door aandachtsproblemen en/of overmatige impulsiviteit, komt voor bij 2,9% van de 10–14-jarigen en 2,2% van de 15–19-jarigen.
• ADHD en gedragsstoornissen komen vaker voor in de adolescentie, vooral bij jongere jongens (4,5% van de jongens van 10–14 jaar).
• Gedragsstoornissen (met destructief of opstandig gedrag) komen voor bij 3,5% van de 10–14-jarigen en 1,9% van de 15–19-jarigen.
• Eetstoornissen, zoals anorexia nervosa en boulimia nervosa, komen voor bij naar schatting 0,1% van de 10–14-jarigen en 0,4% van de 15–19-jarigen.
• In 2019 hadden wereldwijd drie miljoen kinderen en jongeren een eetstoornis.
• In 2019 was het alcoholgebruik onder 15–19-jarigen wereldwijd hoog (22%) (WHO 2024), met:
  • nauwelijks geslachtsverschillen, en
  • een stijgende trend in regio’s waar het verbruik eerder laag was.
• De meeste volwassen rokers rookten hun eerste sigaret vóór hun 18e levensjaar.
• In 2022 was cannabisgebruik onder adolescenten wereldwijd hoger dan onder volwassenen (respectievelijk 5,5% versus 4,4%).
• Zelfdoding is wereldwijd de vierde belangrijkste doodsoorzaak onder oudere adolescenten en jongvolwassenen (15–19 jaar) (WHO 2025).
  • Zelfdoding is de tweede doodsoorzaak bij meisjes (na complicaties rond zwangerschap), en de vierde bij jongens in deze leeftijdsgroep.
• Interpersoonlijk geweld behoorde in 2021 ook tot de belangrijkste doodsoorzaken onder oudere adolescenten.
• Angststoornissen en eetstoornissen komen vaker voor bij meisjes in de adolescentie.
• 50% van de psychische aandoeningen die zich op volwassen leeftijd voordoen (waaronder angststoornissen, depressie, gedragsstoornissen en middelengebruik), begint vóór de leeftijd van 14 jaar, en 75% vóór het 24e levensjaar (Kessler et al, 2005).
• 27,7% van de volwassenen had gedurende het leven twee of meer psychische aandoeningen.
• 17,3% had er drie of meer.

---

Mentale Gezondheid van Ouderen

• De wereldbevolking vergrijst snel. In 2020 waren er wereldwijd ongeveer 1 miljard mensen van 60 jaar of ouder (WHO Fact Sheets).
• Naar verwachting stijgt dat aantal in 2030 tot 1,4 miljard, wat overeenkomt met ongeveer 1 op de 6 mensen wereldwijd.
• Tegen 2050 zal het aantal mensen van 60 jaar en ouder verdubbelen tot 2,1 miljard.
• Het aantal mensen van 80 jaar en ouder zal verdrievoudigen tussen 2020 en 2050, tot 426 miljoen.
• Ongeveer 14% van de volwassenen van 60 jaar en ouder leeft met een psychische aandoening, wat goed is voor 10,6% van de totale ziektelast (in Disability Adjusted Life Years, DALY’s) onder ouderen.
• Naar schatting heeft 14,2% van de vrouwen en 11,7% van de mannen boven de 70 jaar een psychische stoornis.
• 6,9% van de volwassenen van 65 jaar en ouder leeft met dementie (WHO).
• Eenzaamheid en sociale isolatie zijn belangrijke risicofactoren voor psychische aandoeningen op latere leeftijd (Hong et al, 2023).
• 1 op de 6 ouderen wordt slachtoffer van mishandeling (Yon et al, 2017).

---

Angst, Depressie en Andere Psychische Aandoeningen

Angststoornissen

• Angststoornissen zijn wereldwijd de meest voorkomende psychische aandoeningen (WHO Fact Sheets).
• Er bestaan verschillende vormen van angststoornissen, waaronder:
  • Gegeneraliseerde angststoornis (gekenmerkt door buitensporige zorgen)
  • Paniekstoornis (gekenmerkt door paniekaanvallen)
  • Sociale angststoornis (angst of sterke zorgen in sociale situaties)
  • Scheidingsangststoornis (overmatige angst om gescheiden te zijn van dierbaren)
  • …en andere.
• Naar schatting ervaart 4% van de wereldbevolking momenteel een angststoornis. In 2019 leefden 301 miljoen mensen met een angststoornis, waaronder 58 miljoen kinderen en adolescenten (WHO).

Bron: IHME, Global Burden of Disease (2024) – verwerkt door by Our World in Data

• Angststoornissen komen het meest voor in Portugal, Brazilië, Iran, Nieuw-Zeeland en Nederland, met prevalenties tot wel 7–9% (Javaid et at, 2023).
• Vrouwen hebben 1,66 keer meer kans op het ontwikkelen van een angststoornis dan mannen.
• Hoge-inkomenslanden hebben aanzienlijk hogere niveaus van angststoornissen (8,0% bij vrouwen en 4,3% bij mannen in 2021) dan hogere-middeninkomenslanden (6,1% en 3,5%) of lagere-middeninkomenslanden (4,8% en 3,1%).

Depressie

• Naar schatting ervaart 3,8% van de wereldbevolking een depressie. In 2019 hadden wereldwijd ongeveer 280 miljoen mensen een depressie, waaronder 23 miljoen kinderen en adolescenten (WHO Fact Sheets).

Bron: IHME, Global Burden of Disease (2024) – verwerkt door by Our World in Data

• De prevalentie van depressie neemt toe met de leeftijd:
  • 5% bij volwassenen
  • 5,7% bij volwassenen ouder dan 60 jaar
• Depressie komt ongeveer 50% vaker voor bij vrouwen dan bij mannen:
  • 4% bij mannen
  • 6% bij vrouwen
• Wereldwijd ervaart meer dan 10% van de zwangere vrouwen en vrouwen die net zijn bevallen een depressie (Woody et al, 2017).
• Landen met de hoogste gemelde depressiecijfers zijn onder meer:
  Groenland, Griekenland, Tunesië en Portugal, met prevalenties tot wel 8% van de bevolking (World Population Review 2025).
• Landen met de laagste gerapporteerde percentages zijn onder andere:
• Brunei, Singapore, Mali en Tonga — vaak door een gebrek aan goede mentale gezondheidszorg, stigmatisering, of onderrapportage, en niet per se vanwege de afwezigheid van psychisch lijden.
• De hoogste depressiecijfers komen voor in lage-inkomenslanden (5,7% bij vrouwen en 4,3% bij mannen) vergeleken met hoge-inkomenslanden (4,7% en 2,9%), lagere-middeninkomenslanden (4,4% en 3,2%) en hogere-middeninkomenslanden (3,9% en 2,4%).
• In lage- en middeninkomenslanden ontvangt meer dan 75% van de mensen met depressie of een andere psychische aandoening geen enkele behandeling (Evans-Lacko, 2018).

Andere Psychische Aandoeningen

• In 2019 leefde ongeveer 1 op de 150 volwassenen wereldwijd met een bipolaire stoornis (40 miljoen mensen, ofwel 0,53% van de wereldbevolking) (WHO Fact Sheets, The Lancet Psychiatry 2019).
  • Deze aandoening wordt vooral vastgesteld bij mensen van werkende leeftijd, maar komt ook voor bij jongeren.
  • De prevalentie van bipolaire stoornis is ongeveer gelijk bij mannen en vrouwen, maar vrouwen krijgen vaker de diagnose.
  • Gemiddeld sterven mensen met een bipolaire stoornis meer dan 10 jaar eerder dan de algemene bevolking (Kwun Nam Chan et al, 2022).
• De prevalentie van posttraumatische stressstoornis (PTSS) en andere psychische aandoeningen is hoog in conflictgebieden.
• Schizofrenie treft wereldwijd ongeveer 24 miljoen mensen, ofwel 1 op de 300 personen (0,32%). Onder volwassenen is dit 1 op de 222 personen (0,45%).
  • Mensen met schizofrenie hebben een levensverwachting die 10 tot 20 jaar lager ligt dan die van de algemene bevolking.
• In 2019 ervaarden 14 miljoen mensen eetstoornissen, waaronder bijna 3 miljoen kinderen en adolescenten.
• Daarnaast leefden 40 miljoen mensen, inclusief jongeren, in 2019 met een gedrags- of antisociale stoornis (conduct-dissocial disorder).
• Neurodevelopmental disorders, oftewel ontwikkelingsstoornissen, omvatten onder meer:
  • verstandelijke beperkingen
  • autisme spectrum stoornis (ASS)
  • aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit (ADHD)

Obesitas en mentale gezondheid

• In 2022 leefde 1 op de 8 mensen wereldwijd met obesitas (WHO 2025).
• 43% van alle volwassenen (43% van de mannen en 44% van de vrouwen) had overgewicht, vergeleken met 25% in 1990.
• 16% van de volwassenen had obesitas. De prevalentie van obesitas is meer dan verdubbeld tussen 1990 en 2022.
• 20% van de kinderen en adolescenten van 5–19 jaar had overgewicht (inclusief obesitas). Met andere woorden: 1 op de 5 jongeren had overgewicht, tegenover slechts 8% in 1990.
• 8% van de kinderen en adolescenten leefde met obesitas, vergeleken met 2% in 1990.

Obesitas verhoogt het risico op depressie, een laag zelfbeeld, eetstoornissen en chronische stress.

Bron: IHME, Global Burden of Disease (2024) – verwerkt door Our World in Data

• In 2021 waren de hoogste percentages eetstoornissen (anorexia en boulimia) significant hoger in hoge-inkomenslanden
  • (0,7% bij vrouwen en 0,3% bij mannen),
  • vergeleken met middeninkomenslanden (0,2% en 0,1%)
  • en lage-inkomenslanden (0,1% en minder dan 0,1%).

• De hoogste percentages eetstoornissen werden gevonden in
  • Australië (1,4% bij vrouwen en 0,8% bij mannen)
  • en Monaco (1,3% en 0,5%).

Obesitas verhoogt het risico op depressie, angststoornissen, slaapproblemen, en sociale isolatie, en komt vaak voor samen met lage eigenwaarde en trauma’s.

Het aanpakken van overgewicht zonder de onderliggende psychologische oorzaken—zoals emotie-eten, trauma of een negatief zelfbeeld—leidt vaak tot slechts tijdelijke resultaten.

Daarom worden trauma-sensitieve en op mindset gerichte methoden, zoals hypnotherapie, steeds belangrijker bij duurzaam gewichtsverlies.

Zelfdoding

• De wereldwijde leeftijdsgestandaardiseerde suïcidecijfer was in 2021 8,9 per 100.000 inwoners (WHO 2025).
• Dat jaar stierven naar schatting 727.000 mensen door zelfdoding (WHO Fact Sheets).
• Zelfdoding is wereldwijd verantwoordelijk voor meer dan 1 op de 100 sterfgevallen (WHO 2022).
• Voor elke geslaagde zelfdoding zijn er meer dan 20 pogingen tot zelfdoding (WHO 2014).
• De cijfers variëren sterk per land: van minder dan 1 tot bijna 40 sterfgevallen per 100.000 inwoners.
• In hoge-inkomenslanden zijn de hoogste suïcidecijfers ongeveer 10,9 per 100.000.
• Zelfdoding komt voor in alle levensfasen, maar was in 2021 wereldwijd de derde belangrijkste doodsoorzaak onder jongeren van 15–29 jaar.
  • Bij jongeren van 15–29 jaar stond zelfdoding op de derde plaats bij beide geslachten, na verkeersongevallen en interpersoonlijk geweld.
• Voor meisjes in deze leeftijdsgroep was zelfdoding zelfs de tweede belangrijkste doodsoorzaak, na complicaties tijdens zwangerschap en bevalling.
• Het wereldwijde suïcidecijfer was in 2021 tweemaal zo hoog bij mannen als bij vrouwen:
  • 12,3 per 100.000 bij mannen
  • 5,6 per 100.000 bij vrouwen

---

Burn-out in Nederland: Statistieken en Kosten

• Een Nederlandse longitudinale studie onder ruim 3.400 gevallen van ziekteverzuim door psychische klachten laat het volgende zien (Wolvetang et al, 2022):
  • Stressgerelateerd ziekteverzuim duurt gemiddeld 202 kalenderdagen (ongeveer 101 werkdagen) en kost werkgevers gemiddeld €18.469 per geval.
  • Wanneer sprake is van een formele burn-outdiagnose, is het verzuim zelfs gemiddeld 313 kalenderdagen (ongeveer 163 werkdagen), met gemiddelde kosten van €30.770 per werknemer.
• Het herstel op lange termijn blijft onzeker:
  25–50% van de mensen met klinische burn-out is zelfs na 2 tot 4 jaar nog niet volledig hersteld burnout are not fully recovered (Dalgaard et al, 2021, van Dam, 2012).
  • Veel mensen kampen langdurig met aanhoudende vermoeidheid, cognitieve problemen en een lage motivatie — wat niet alleen individueel lijden veroorzaakt, maar ook verborgen kosten met zich meebrengt voor organisaties (van Dam, 2021).

De kosten van onbehandelde burn-out zijn niet alleen financieel — het betekent ook het verlies van menselijk potentieel.

---

Wereldwijde Alcohol- en Middelenconsumptie

Wereldwijde Alcoholconsumptie Statistieken

• n 2019 had meer dan de helft (56%) van de wereldbevolking van 15 jaar en ouder het afgelopen jaar geen alcohol gedronken. Dit patroon van drinkers versus geheelonthouders is de afgelopen jaren relatief stabiel gebleven. (WHO 2024).
• Het alcoholgebruik per hoofd van de bevolking bleef vrijwel gelijk: 5,7 liter in 2010 en 5,5 liter in 2019.
• De hoogste consumptieniveaus per hoofd van de bevolking in 2019 werden gemeten in:
  • de Europese WHO-regio (9,2 liter)
  • de Amerikaanse WHO-regio (7,5 liter)

• De hoogste drinkprevalentie onder jongeren van 15–19 jaar werd gemeten in:
  • de Europese regio (43,8%)
  • de Amerika’s (38,2%)
  • de West-Pacifische regio (37,9%)
• In 2019:
  • 17% van de wereldbevolking van 15 jaar en ouder had alcohol gedronken
  • 38% van de drinkers deed aan binge drinking (≥60g pure alcohol bij één gelegenheid in de afgelopen maand)
  • 6,7% van de mannen dronk langdurig en zwaar
• Sekseverschillen
  • In 2019 was 52% van de mannen huidige drinker versus 35% van de vrouwen
  • Gemiddelde jaarlijkse consumptie per hoofd: 8,2 liter (mannen) versus 2,2 liter (vrouwen)
  • Alcoholgebruik veroorzaakte 6,7% van alle sterfgevallen bij mannen en 2,4% bij vrouwen

Alcoholverslaving

• De hoogste percentages alcoholverslaving in 2019:
  • Mannen: 14,8% in Europa, 11,5% in Amerika’s
  • Vrouwen: 3,5% in Europa, 5,1% in Amerika’s
• De economische welvaart van een land is gekoppeld aan:
  • hogere alcoholconsumptie
  • hoger aandeel huidige drinkers
• In 2019 was het percentage drinkers naar de Wereldbank-inkomensgroep:
  • 25% in lage-inkomenslanden
  • 26% in lagere-middeninkomenslanden
  • 55% in hogere-middeninkomenslanden
  • 70% in hoge-inkomenslanden
• In 2023 bedroeg de jaarlijkse alcoholconsumptie per volwassene volgens inkomensgroepuntries (Rehm et al, 2024):
  • 2,9 L (lage inkomens)
  • 3,7 L (lagere middeninkomens)
  • 6,1 L (hogere middeninkomens)
  • 9,2 L (hoge inkomens)
• Sinds 2000 is het alcoholgebruik per hoofd aanzienlijk gedaald in Europa en sterk toegenomen in Zuidoost-Azië.
• Niet-geregistreerde alcoholconsumptie (bijv. huisgestookte of illegale alcohol) is wereldwijd goed voor 21% van het totaal.

Hoe rijker een land of regio, hoe lager het aandeel niet-geregistreerde consumptie. unrecorded consumption.

Gezondheidsgevolgen van Alcoholgebruik

• Op basis van wetenschappelijk bewijs kan alcoholgebruik bijdragen aan het ontstaan, verloop of de uitkomst van 31 gezondheidsaandoeningen (WHO 2024).
• Wereldwijd waren in 2019 2,6 miljoen sterfgevallen toe te schrijven aan alcoholgebruik, wat neerkomt op 4,7% van alle sterfgevallen dat jaar.
  • De sterfte door alcoholgebruik ligt hoger dan die door tuberculose, hiv/aids en diabetesn that year (WHO 2018).
  • De sterfgevallen als gevolg van alcoholgebruik waren wereldwijd onderverdeeld in:
    • 27,5% door ongevallen en opzettelijke verwondingen
    • 22,0% door spijsverteringsziekten
    • 17,8% door hart- en vaatziekten
    • 15,3% door kankers
    • 10,8% door infectieziekten
  • De hoogste aantallen alcoholgerelateerde sterfgevallen per 100.000 personen komen voor in de Afrikaanse en Europese WHO-regio’s..
• De ziektelast door alcoholgebruik (in DALY’s – disability-adjusted life years) is het zwaarst onder mannen:
  • 2 miljoen alcoholgerelateerde sterfgevallen
  • 6,9% van alle DALY’s bij mannen
  • Ter vergelijking: 0,6 miljoen sterfgevallen en 2,0% van alle DALY’s bij vrouwen (in 2019)
• Wereldwijd leven naar schatting 400 miljoen mensen (7% van de wereldbevolking van 15 jaar en ouder) met een stoornis in het alcoholgebruik.
• Van hen leven naar schatting 209 miljoen mensen (3,7%) met alcoholverslaving. De aantallen verschillen sterk per WHO-regio.
• Sinds 2010 is er een dalende trend te zien in de prevalentie van alcoholstoornissen wereldwijd, met name dankzij dalingen in Europa en de West-Pacifische regio.
• Sterfte- en DALY-cijfers per liter geconsumeerde alcohol zijn het hoogst in lage-inkomenslanden, gevolgd door landen met een lager middeninkomen, en het laagst in hoge-inkomenslanden.
• Tegelijkertijd is het aantal gezonde levensjaren dat verloren gaat per liter alcohol juist het hoogst in hoge-inkomenslanden.

Vooral jongeren worden onevenredig zwaar getroffen door alcoholgebruik:
In 2019 was 13% van alle sterfgevallen onder 20–39-jarigen toe te schrijven aan alcoholgebruik.

• Tussen 2010 en 2019 is het aantal alcoholgerelateerde sterfgevallen per 100.000 mensen wereldwijd met 20,2% gedaald, wat meer is dan de algehele daling van het totaal aantal sterfgevallen in dezelfde periode (14,8%).
• Ook het aantal verloren DALY’s door alcoholgebruik daalde in die periode met 18,3%, meer dan de algemene daling van DALY’s (14,0%).

Alcohol en letselgerelateerde sterfgevallen

• Wereldwijd waren in totaal naar schatting 0,9 miljoen letselgerelateerde sterfgevallen toe te schrijven aan alcohol, waaronder:
  • 370.000 sterfgevallen door verkeersongevallen
  • 150.000 door zelfbeschadiging of zelfdoding
  • 90.000 door interpersoonlijk geweld
• Van de verkeersongevallen waren 187.000 dodelijke slachtoffers inzittenden van een voertuig, waarbij alcoholgebruik een rol speelde.

Middelengebruik in Europa

• Roken van sigaretten is de afgelopen decennia aanzienlijk afgenomen, met een halvering van de levenslange prevalentie tussen 1995 en 2024 (EU: European Drug Report 2025).
• Het gebruik van e-sigaretten is daarentegen fors toegenomen onder adolescenten, met stijgende cijfers voor vroege startleeftijd en dagelijks gebruik.
• Ook het alcoholgebruik is in de loop der jaren afgenomen, zowel in totaal gebruik als in binge drinking. Ondanks deze vooruitgang blijft alcohol breed toegankelijk, en vormen vroege startleeftijd en episodisch zwaar drinken nog steeds belangrijke risico’s.

• De prevalentie van levenslang cannabisgebruik is gedaald tot het laagste niveau sinds 1995. Het actuele gebruik (gedefinieerd als gebruik in de afgelopen 30 dagen) onder EU-scholieren is gedaald naar 5,7%, wat een langdurige neerwaartse trend weerspiegelt.
• De sterkte van cannabis (kruidvorm) is verviervoudigd tussen 1995 en 2019 (UN: World Drug Report 2021).
• De sterkte van cannabishars is historisch gezien nog steeds erg hoog, met een gemiddeld THC-gehalte van 23%, terwijl kruidcannabis gemiddeld 11% THC bevat.
• Er zijn nog grotere gezondheidsrisico’s voor gebruikers bij:
  • hooggedoseerde cannabisproducten en
  • producten met synthetische cannabinoïden, die zijn gekoppeld aan acute vergiftiging en opnames op spoedeisende hulpafdelingen.

Cocaïne blijft, na cannabis, de meest gebruikte illegale drug in Europa.

• In 2024 meldden 2,7 miljoen jongvolwassenen (2,7% van de 15–34-jarigen) gebruik van cocaïne.
• Cocaïne is de meest gemelde stof bij acute vergiftiging in Europese ziekenhuizen.
• In ongeveer een kwart van de dodelijke overdoses in 2023 was cocaïne betrokken, meestal in combinatie met opiaten.
• Ketamine werd in 2024 gebruikt door 14% van de mensen die het afgelopen jaar drugs gebruikten, meestal in combinatie met andere drugs en alcohol (polydruggebruik).
  • Ketamine is gekoppeld aan acute en chronische gezondheidsschade, afhankelijk van de dosering:
  • neurologische en cardiovasculaire toxiciteit
  • mentale gezondheidsproblemen, zoals depressie
  • urologische complicaties, zoals blaasschade door intensief gebruik of vervuiling met andere stoffen

Synthetische drugsproductie veroorzaakt aanzienlijke milieuschade, vooral door het lozen van giftig chemisch afval.

• De productie van MDMA (xtc) in Europa heeft grote impact:
  • per kilo MDMA wordt ongeveer 58 kilo giftig afval geproduceerd
  • de totale MDMA-productie in de EU genereert naar schatting 1.000 tot 3.000 ton chemisch afval per jaar
• Productielocaties zijn ook vatbaar voor ongelukken, explosies en branden vanwege de aanwezigheid van vluchtige chemicaliën.

Polysubstance use (gebruik van meerdere middelen tegelijk) is de belangrijkste oorzaak van opioïd-gerelateerde sterfgevallen.

• In 2023 werden er naar schatting 7.500 drugsgerelateerde sterfgevallen gerapporteerd in de Europese Unie, wat overeenkomt met een sterftecijfer van 24,7 per miljoen inwoners van 15 tot 64 jaar.

---

De Langdurige Impact van COVID-19 op Kinderen en Volwassenen

Kinderen:

• Uit zowel Nederlandse als internationale studies blijkt dat de sociale relaties en het mentale welzijn van kinderen sterk achteruitgingen tijdens de lockdowns. Met name het aantal internaliserende stoornissen, zoals angst en depressie, bleef ook in 2023 verhoogd en is nog niet teruggekeerd naar het niveau van vóór de pandemie (van Oers et al, 2023, Deng et al, 2022).
• Kinderen liepen leerachterstanden op door schoolsluitingen. De grootste achterstanden kwamen voor bij kinderen uit:
  • gezinnen met lagere inkomens
  • minder hoog opgeleide ouders
  • migratieachtergrond (Haelemans et al, 2022).
• Belangrijke oorzaken hiervan waren:
  • gebrek aan toegang tot technologie en aanvullend digitaal leermateriaal
  • geen financiële ruimte om extra begeleiding of hulp in te schakelen tijdens het thuisonderwijs.

Volwassenen:

• In 2020 steeg het aantal mensen met angst- en depressieve stoornissen met 25% als gevolg van de coronapandemie (WHO 2022). 
• Long COVID wordt in verband gebracht met aanhoudende symptomen zoals:
  • vermoeidheid
  • concentratieproblemen (‘brain fog’)
  • angst
  • depressie
    …zelfs bij mensen die vóór de besmetting geen psychische klachten hadden (RIVM).
• In de Verenigde Staten meldde meer dan 40% van de volwassenen psychische stress als gevolg van de pandemie (Pew Research).

---

Belemmeringen bij Toegang tot Geestelijke Gezondheidszorg

Stigma rond Psychische Aandoeningen & Drempels bij Hulp Zoeken

Stigma op de Werkvloer in Nederland

• Bijna de helft van de Nederlandse volwassenen (48%) geeft aan ooit een psychisch probleem te hebben gehad; toch is stigma op de werkvloer nog wijdverbreid (Beukering et al, 2023).
  • 42% van de Nederlandse werknemers wilde geen directe collega met een psychisch probleem
  • 64% wilde niet werken onder een leidinggevende met een psychisch probleem
  • Paradoxaal genoeg had 93% geen negatieve ervaring met collega’s met psychische problemen
• 64% van de Nederlandse managers was terughoudend om iemand met psychische klachten aan te nemen, terwijl:
  • slechts 7% negatieve ervaringen had
  • 52% juist positieve ervaringen had met werknemers met psychische problemen
  • 30% zou iemand niet aannemen met een geschiedenis van psychische klachten
  • Toch zei 75% van de werknemers dat ze bereid zouden zijn om psychische klachten te openbaren op het werk (Janssens et al, 2021).
• 82% van de werknemers verwachtte overwegend positieve reacties op zo’n openbaring — zoals het kunnen zijn van je authentieke zelf.
  Maar tegelijk verwachtten velen ook nadelen op het gebied van loopbaanontwikkeling (Beukering et al, 2022):
  • 68,4% vreesde een kleinere kans op contractverlenging
  • 57% dacht minder kans te maken op promotie. 

Stigma bij Jongeren en Hulpzoekend Gedrag

Among the Dutch secondary school students, perceived stigma is low (Beukema, 2023):

• 90% van de leerlingen gaf aan open te willen praten over hun psychische problemen:
  • 74% met hun ouders
  • 51% met vrienden
  • 30% met een docent of mentor
• Van de jongeren die geen hulp gebruikten op school, had 44% een verhoogd of abnormaal niveau van psychosociale problemen.
• Onder degenen die wel hulp gebruikten, had 51% zulke klachten — wat wijst op hoge nood onder beide groepen, en mogelijke drempels tot hulpgebruik.
• Een Europese studie toonde aan dat 30–37% van de mensen met angst- of stemmingsstoornissen stigma of discriminatie ervoer, wat soms leidde tot sociaal terugtrekgedrag en uitstel van zorg (Antunes et al, 2022).

Tekorten en Kwaliteitsgaten in de Geestelijke Gezondheidszorg

De meeste zorgsystemen hebben een structureel tekort aan middelen.

Bijvoorbeeld: het percentage mensen dat minimaal adequate behandeling voor een depressieve stoornis kreeg, varieerde sterk:

• 22,4% in hoge-inkomenslanden
• slechts 3,7% in lagere-middeninkomenslanden (Thornicroft et al, 2017).

• Slechts 1 op de 4 mensen met een angststoornis (27,6%) ontvangt überhaupt enige vorm van behandeling (Alonso et al, 2018).

Belemmeringen voor zorg zijn onder andere:

• Gebrek aan bewustzijn
• Onvoldoende investeringen in geestelijke gezondheidszorg
• Tekort aan goed opgeleide zorgprofessionals
• Sociale stigma

---

Conclusie: Mentale Gezondheid Verdient Meer dan Overleven

De cijfers in deze blog tonen een harde realiteit: miljoenen mensen wereldwijd kampen met mentale klachten, ongeacht leeftijd, land of achtergrond. Maar achter elk cijfer schuilt een mens — iemand die dagelijks probeert om te gaan met angst, depressie, trauma of burnout, vaak zonder voldoende ondersteuning.

Hoewel reguliere behandelingen velen helpen, schieten ze helaas vaak tekort in duurzame, diepgaande heling. Dáárom is een gepersonaliseerde aanpak zo belangrijk.

Bij New Empowered You bied ik een klinisch hypnotherapieprogramma van vijf sessies aan, gericht op het aanpakken van de onderliggende oorzaken, niet alleen de symptomen. Deze gestructureerde methode helpt cliënten om diepgewortelde patronen te doorbreken, emotionele veerkracht op te bouwen en blijvende verandering te ervaren.

Heb je al therapieën geprobeerd maar voel je je nog steeds vastzitten?
Dan is er een andere weg vooruit.

Ontdek het programma van vijf sessies of
Boek een gratis kennismakingsgesprek om te ontdekken hoe ik jou kan helpen op weg naar mentale balans en herstel.

FAQ: Wereldwijde Geestelijke Gezondheid